Transcriptie
1 JAARGANG 31 NUMMER 49 BULLETIN WIJNANDSRADE UITGAVE HEEMKUNDEVERENIGING VRIENDEN VAN WIJNANDSRADE 1
2 Bulletin Wijnandsrade is het informatieblad van de heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade, dat twee keer per jaar verschijnt en telkens weer boordevol staat met een gevarieerd aanbod aan lokaal en regionaal getinte bijdragen over vroeger en nu. Mocht ook u een artikel willen schrijven (dan wel behoef te hebben om te reageren); dat kan en daarvoor hoeft u niet in de redactie van dit bulletin te zit ten. Ook interesse en inspiratie? U kunt uw bijdrage of reactie inleveren bij of mailen naar w.oehlen@planet.nl. Mocht u in het bezit zijn van oude foto s, kaarten, prenten, artikelen, enz., die betrekking hebben op Wijnandsrade en die u op een verantwoorde manier in beheer wilt geven of die u bereid bent te laten kopiëren, scannen of fotograferen; neem dan contact op met een van onze bestuursleden. Hetzelfde geldt voor historische attributen of (mogelijke) archeologische vondsten uit de bodem in en rondom Wijnandsrade. De na men en telefoonnummers van onze bestuursleden staan achter in dit bulletin. Aan deze editie is een acceptgirokaart toegevoegd voor de betaling van de jaarlijkse contributie. Wij hopen dat u uw bijdrage weer zult storten, ter bestrijding van onze onkos ten. De contributie is vrij, maar bedraagt minimaal 10,- per jaar. Wij gaan ervan uit dat de leden die ons bulletin per post ontvangen dit bedrag verhogen tot minimaal 15,-. Uiteraard zijn wij dankbaar, mocht uw bijdrage hoger uitvallen. Want vele (sterke) schouders maken het werk van uw heemkundevereniging wat lichter. Vandaag de dag staat er in veel huishoudens een computer en beschikken steeds meer mensen over een adres. Vermoedelijk geldt dit ook voor een groot aantal Vrienden van Wijnandsrade. Het zou ons flink wat tijd en portokosten schelen, wanneer wij onze berichten voortaan per zouden kunnen versturen. Daarom vragen wij onze leden die over een adres beschikken dat aan ons door te geven; ook aan de leden die dit al eerder hebben gedaan, omdat ons complete mailadressenbestand onlangs bij een computercrash verloren is gegaan. Wij verzoek u uw adres te sturen naar: ria.marell@home.nl. Uiteraard blijven wij onze berichten ook op de ouderwetse manier doorgeven aan de leden, die nog geen gebruik maken van internet. Bij de voorpagina De Koninklijk Erkende Fanfare St, Caecilia Wijnandsrade begeleidt de communicantjes naar de kerk.
3 BULLETIN WIJNANDSRADE Uitgave van de heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade Jaargang 31, nummer 49 (zomer 2012) Redactie Wiel Oehlen Jack Jetten Hans Toonen Eppo Brongers Fotografie Jan Jansen (tenzij anders aangegeven) Grafische vormgeving Jasmijn Nicolaes Redactie-adres Swier 47, 6363 CL Wijnandsrade, (tevens het secretariaat van de heemkundevereniging) INHOUDSOPGAVE Voorwoord pag. 4 In memoriam pag. 5 Bulletin Wijnandsrade nummer 50 pag. 6 Kunstroute Wijnandsrade pag. 7 Dodenherdenking en onthulling nieuwe oorlogsplaquette pag. 9 Gemengd nieuws pag. 12 Opstelwedstrijd om de Van Der Zee Trofee pag. 17 Boekbespreking pag. 22 Uit de oude doos pag. 23 Ook ijstijdmensen worstelden met hun geloof pag. 24 Communiecantjes pag. 29 Vakantietip (een nieuw kasteel in Guédelon, gebouwd met oude materialen en technieken) pag. 30 Jaaroverzicht 2011 pag. 33 Onderscheidingen pag. 37 Hoeve de Oude Bongard pag. 39 Colofon pag. 51 3
4 Voorwoord Beste Vrienden van Wijnandsrade, Voor u ligt weer een boordevol bulletin waarmee u de komende maanden weer of geen weer, ver weg of in Wijnandsrade gegarandeerd een prachtzomer tegemoet gaat. Zoals u weet, zijn wij, de Vrienden van Wijnandsrade, een actieve club. We hebben de geslaagde 140 ste Bedevaart naar Sittard, de zeer succesvolle 1 ste Kunstroute en onze medewerking aan het Cultuur- en Folklorefestival Wijnandsrade op 23 en 24 juni nog niet achter de rug, of we zijn alweer druk bezig met onze medewerking aan de opening van de heringerichte motte op 9 september. We denken intussen ook aan uw behoefte aan leuke zomeruitstapjes. Op 26 augustus kunt u met ons meegaan naar Paffendorf, waar we het stamslot van de heren van Wijnandsrade, de von Bongarts, gaan bezoeken en een bezoek brengen aan de recent door ons ontdekte, waardige portretgalerij van de von Bongarts in Schloss Ehreshoven. Gaat u mee? Meldt u aan bij een van onze bestuursleden. Maar het leukste blijft toch om af en toe een stukje in dit bulletin te lezen over al die grote en kleine wetenswaardigheden van ons heem, om zo steeds weer iets nieuws te leren over wie wij zijn: Wijnandsradenaren. Wilfried Dabekaussen (Voorzitter Vrienden van Wijnandsrade) 4 (foto: Mieke Crijns)
5 In memoriam Trees Delahaye-Keulen Op 20 november 2011 overleed Trees Delahaye-Keulen na een kort ziekbed op 78-jarige leeftijd. Trees was jarenlang actief binnen en het gezicht van Scouting Hedwig uit Nuth. Tijdens de jaarlijkse dodenherdenking van Wijnandsrade gaf zij leiding aan de belangrijke inbreng van de scouts. Trees was Lid in de Orde van Oranje Nassau en draagster van het gouden waarderingsteken van Scouting Nederland. Trees Delahaye-Keulen (rechts op de foto) tijdens de dodenherdenking van
6 Bulletin Wijnandsrade nummer 50 In december verschijnt de vijftigste editie van Bulletin Wijnandsrade. Een mijlpaal waaraan wij bijzondere aandacht willen besteden. Het gouden bulletin wordt een speciaal themanummer, waarin enkele tientallen Vrienden en Vriendinnen aan het woord zullen komen in een persoonlijke bijdrage over hun dierbaarste plekje in Wijnandsrade. Mocht ook u willen meedoen, u bent van harte uitgenodigd! Voor elk verhaal geldt een maximale lengte van duizend woorden (met andere woorden circa anderhalf A4-tje, lettertype times new roman, lettergrootte 12 punts), voor 1 september digitaal in te leveren bij: Wiel Oehlen (w.oehlen@planet.nl) Vragen? Bel Met dank aan Paul Borger (voorzitter van de heemkundevereniging van Hoensbroek) twee foto s van Kasteel Wijnandsrade. De foto s zijn gemaakt rond Er zijn toentertijd op meerdere kastelen foto s gemaakt, met de bedoeling om voorbeelden te hebben hoe men het kasteel van Hoensbroek kon restaureren met behoud van oude materialen, vorm en uitvoering. De foto s zijn afkomstig uit een fotoboek van het tot nog toe gesloten archief van Ave Rex Christe, die eigenaar is van Kasteel Hoensbroek. Paul Borger stuitte op deze twee opnamen bij de voorbereidingen van een nieuwe publicatie over het kasteel van Hoensbroek (die in het najaar door de heemkundevereniging van Hoensbroek zal worden uitgegeven). 6
7 Kunstroute Wijnandsrade Op 12 en 13 mei stonden Wijnandsrade, Swier, Brommelen, Laar en Vink in het teken van de kunst. Maar liefst vijfendertig kunstenaars uit deze vijf kernen hielden dat weekeinde open huis om de producten van hun creatieve activiteiten te laten zien aan hun dorpsgenoten en aan bezoekers uit de wijde omgeving. De exposanten waaronder zowel professionele kunstenaars als semi-professionals lieten een grote verscheidenheid aan creatieve vaardigheden zien: natuurlijk veel schilderstukken, beeldhouwwerk en plastiek, maar ook fotografie, keramische producten en textiele werkvormen. Overdonderend om te ervaren dat zoveel kunstzinnig talent schuil gaat in onze toch betrekkelijk kleine gemeenschap. De organisatie van het gebeuren was in handen van een comité, ingesteld door het bestuur van de heemkundevereniging, die daarmee luister wilde bijzetten aan het dertigjarig jubileum van de vereniging. Het evenement was opgezet in de vorm van een kunstroute, die men zowel te voet als per fiets (geheel of gedeeltelijk) kon afleggen. Een aantal van de deelnemers exposeerde thuis; de anderen deden dat gezamenlijk op een viertal centrale locaties. In totaal konden de bezoekers op veertien plaatsen terecht. Voor de bezoekers was een handig en kleurrijk gidsje beschikbaar, dat in de weken voor het kunstrouteweekeinde op grote schaal was verspreid in dorp en regio. In die folder stonden alle deelnemende kunstenaars vermeld met een foto van één van hun werkstuk- 7
8 ken. De flyer bevatte daarnaast een plattegrond om de locaties gemakkelijk te kunnen vinden. Verder waren alle locaties herkenbaar gemaakt door een kleurrijke bundel wimpels aan de gevel. Die informatie in samenhang met een campagne in de regionale advertentiebladen en in Nuth en Omstreken heeft geleid tot een toeloop van geïnteresseerden die alle verwachtingen ver heeft overtroffen. Veel exposanten meldden tot driehonderd bezoekers per locatie. Om het culturele aspect verder te accentueren was in de kunstroute ruimte geschapen voor muzikale intermezzi door leden van de fanfare St. Caecilia en hebben de dichters Colla Bemelmans en Wiel Oehlen op een aantal kunstroutelocaties gedichten voorgedragen. Op de Motte bij het kasteel konden de leerlingen van de basisschool kennismaken met de schilderkunst, door onder de deskundige begeleiding van Joris en Ineke Souren en Fabiano Peltrera hun eerste schilderstukjes te maken. Financieel is de Kunstroute Wijnandsrade mogelijk gemaakt door een forse donatie van de heemkundevereniging, door aanvullende sponsoring van een aantal plaatselijke en regionale bedrijven en de gemeente Nuth en door de medewerking van de Stichting tot Behoud van Kasteel Wijnandsrade. Zeker zo belangrijk voor het slagen van het evenement was het enthousiasme van de deelnemende kunstenaars die vanaf de start van het project met hart en ziel aan het succes hebben gewerkt. Daarom hulde en dank aan Leida de Beijer, Truus Bindels, Ria Cox, John Dekkers, Tiny Extra, Mariël Geurts, Thea Graus, Christien Hanssen, Octavie Jetten, Jeanny Kerckhoffs, Marlies Kleine, Miranda van Krevel, Lineke Krotwaar, Riny en Willem Riny Lenoire, Wil Litjens, Renée Matijssen, Annie Mennens, Riek Meijers, Elly Oehlen, Theo van Oppen, René de Rijk, Chris Stevelmans, Jan Seyen, Anja Smeets, Almer Smink, Paula Souren, Jeltje Walta, Jacqueline van Wetten en Jolanda Wimmers. En tenslotte nog een eervolle vermelding voor de PR-medewerking van Hans Toonen en het immer oogstrelende fotowerk van Jan Jansen. De Kunstroute Wijnandsrade: voor herhaling vatbaar, over een paar jaar? De tijd zal het leren.. Henk van Malkenhorst, (namens het organisatie-comité) 8
9 Dodenherdenking en onthulling nieuwe oorlogsplaquette Enkele weken voor de dodenherdenking van 2011 hebben anonieme vandalen de oorlogsplaquette nabij het oude kerkhof geroofd. Medewerkers van Waterschap Roer en Overmaas hebben de zwaar beschadigde aluminium plaat op 24 mei 2011 nabij Schinnen in de Geleenbeek teruggevonden en via de gemeente Nuth bij de Vrienden van Wijnandsrade terugbezorgd. De gedenkplaat was zo besmeurd en beschadigd dat de heemkundevereniging zich genoodzaakt zag een nieuwe gedenksteen te laten vervaardigen. Daarop zijn de namen van de Amerikaanse soldaten toegevoegd, die in september 1944 zijn gesneuveld bij een ongeluk in Swier. De eerste gedenksteen werd in Wijnandsrade onthuld op 17 september 1986 door de toenmalige burgemeester mevr. E. Coenen-Vaessen. Dat was nadat de namen bekend waren geworden van vliegers van de Royal Air Force, die op grondgebied van Wijnandsrade waren gesneuveld bij crashes die plaatsgevonden op 2 september 1940 (nabij Laar) en op 23 september 1944 (nabij Brommelen). Bij gelegenheid van deze onthulling is een brochure over deze crashes geschreven door de in ons dorp woonachtige krijgshistoricus E.H. Brongers. Vervolgens wordt er elk jaar op 4 mei een dodenherdenking bij de gedenksteen gehouden, die door een toenemend aantal inwoners van het dorp werd bijgewoond. Op 4 mei 1988 is de steen geadopteerd door de kinderen van de Stefanusbasisschool. Op 23 september 1995 werd een nieuwe gedenkplaat onthuld, nadat was gebleken dat deels niet de juiste namen op de gedenksteen stonden. Die omissie was ontstaan doordat twee crashes die op hetzelfde tijdstip plaats hadden gevonden, waren verwisseld. Er werd een koperkleurige plaquette met schroeven en lijm bevestigd bovenop de gedenksteen. Zoals vermeld is deze plaat vorig jaar door koperdieven meegenomen tot grote ontzetting van velen. Wij lieten van deze schanddaad proces-verbaal opmaken bij de politie en de regionale omroep kwam de ontzette reacties ter plaatse registreren. Ondanks het ontbreken van de plaquette werd op 4 mei 2011 de dodenherdenking toch gehouden, omdat een ordinaire koperdiefstal geen reden kon zijn om deze zinvolle traditie te doorbreken. Op de plaats van de gestolen plaquette werd de vaderlandse driekleur bevestigd, zoals te zien op de voorpagina van Bulletin Wijnandsrade nr. 47. De nieuwe gedenksteen bevat de juiste namen, nadat de heer Brongers be- 9
10 Onthulling plaquette reid was gevonden nog eens minutieus te onderzoeken welke Amerikanen er in het najaar van 1944 gesneuveld waren bij de ontploffing van een kanon in het Swierderveld. De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in de vorige editie van Bulletin Wijnandsrade. De onthulling van de nieuwe gedenksteen heeft op vrijdag 4 mei 2012 plaatsgevonden tijdens de jaarlijkse dodenherdenking. De bijeenkomst begon om uur met een gebeds dienst in de St. Stephanus kerk. Eregasten waren officieren van de Royal Air force en de Canadian Air force, de luitenant-kolonel b.d. E. Brongers, de burgemeester van Nuth mr. H. Vos en de pastoor van Wijnandsrade J. L Ortye. Naast bestuursleden van de heemkundevereniging en van andere verenigingen waren ook veel inwoners van ons dorp aanwezig. De voorzitter van de heemkundevereniging W. Dabekaussen leidde de plechtigheid in, waarna er passende bijdragen werden verzorgd door burgemeester Vos, door kinderen van de basisschool en door lector drs. J. Geurts. De pastoor sprak een gebed uit. Het Gemengd Kerkelijk Zangkoor St.Caecilia en de Koninklijke erkende Fanfare St. Caecilia verzorgden stemmige muziek, waardoor de plechtigheid een indrukwekkend karakter kreeg. 10
11 Daarmee werd de extra mineurstemmig van de dodenherdenking van vorig jaar volledig uitgewist. Een korte plechtigheid volgde bij de nieuwe gedenksteen aan de muur van het oude kerkhof. Deze was bedekt met dezelfde vlag als vorig jaar. Evenals vorige jaren hingen er vier vlaggen halfstok: de Britse, de Canadese, de Amerikaanse en de Nederlandse. De erewacht werd opnieuw gevormd door geüniformeerde leden van de Scouting H. Hedwig uit Nuth. Burgemeester Vos en de heer Brongers hebben de vlag vervolgens weggetrokken, waarmee de onthulling een feit was. De gedenksteen is vervolgens gezegend door pastoor L Ortye. Ook hier klonken passende vocale tonen van het kerkkoor en blaasmuziek van de fanfare. Het Taptoe signaal, twee minuten stilte en een bloemenhulde door militairen, gemeente, heemkundevereniging en jeugd volgden. De plechtigheid werd afgesloten met twee coupletten van het Wilhelmus. Dank aan allen die hebben bijgedragen aan de indrukwekkende dodenherdenking 2012 en aan alle die aanwezig waren. Namens het bestuur, Jack Jetten Eerbetoon aan de gesneuvelde militairen 11
12 Gemengd Nieuws Wijnandsrade 30 november 1966 Sint Nicolaas maakt zaterdag 3 december zijn feestelijke intocht in Wijnandsrade. De kindervriend zal, vergezeld van enkele Pieten, omstreeks half drie aankomen op de Hellebroekerweg. Na een welkomstwoord volgt een feestelijke optocht naar zaal Bloebaum, begeleid door de harmonie St. Caecilia. Om 3 uur heeft in de zaak de uitreiking van versnaperingen plaats aan de kinderen. Degenen die in aanmerking wensen te komen voor prins carnaval 1967 dienen zich op te geven bij de president der carnavalsvereniging, de heer M. Marell, Swier 21 vóór 10 december a.s. Nota Bene: In 1967 was Arnold Rietrae heerser over het Veldkretsersrijk onder de naam prins Arnold I. Wijnandsrade 27 september 1955 Op dinsdag 27 september zullen de Fathers van Mill Hill in Wijnandsrade een van hun mooie films draaien. Om 4 uur voor de jeugd en om 8 uur avondvoorstelling. De Fathers van Mill Hill vertonen hun nieuwe geluidsfilm Okello, kind van Afrika in zaal L Ortye. Op donderdag 29 september zullen zij deze film draaien te Schaesberg in het Asta theater. Om 4 uur voor de jeugd en om 8 uur avondvoorstelling. Wijnandsrade 7 december 1956 Op zaterdag 8 december a.s. houdt de fanfare St. Caecilia haar jaarlijkse feestavond. In de namiddag zal het korps een muzikale mars door de gemeente maken, waarbij men dan tevens huis aan huis de enveloppen zal inzamelen om giften bijeen te brengen ten bate van het instrumentenfonds der vereniging. s Avonds zal men in zaal L Ortye aanzitten aan een gemeenschappelijke koffietafel waarbij tevens aanwezig zullen zijn de dames van de leden en overige genodigden. Zondagmorgen zullen de leden gezamenlijk de Hoogmis bijwonen in de parochiekerk, welke zal worden opgedragen voor de levende en overleden leden van de fanfare. Tijdens deze mis wordt het Andante Religieuse van Werkman ten gehore gebracht. Wijnandsrade 11 december 1901 Het 5-jarig dochtertje van het hoofd der school is onder een afvallende zandmassa geraakt en levenloos daaronder uitgehaald. 12
13 Nota Bene: Het kind heette Theresia Josephina Maria Eijck en was in Wijnandsrade geboren op 21 maart 1897 als kind van Frans Jozef Hubert Maria Eijck en Maria Hubertina Elisabeth Thenissen. Het noodlottige ongeval vond plaats op 6 december 1901 en wij vonden het bericht in het Rotterdamsch Nieuwsblad. Het slachtoffer was anders dan in het bericht vermeld nog maar 4 jaar oud. Wijnandsrade 24 september 1908 Men meldt nog aan de Limburgsche Koerier dat de doodgeschoten Curfs uit Wijnandsrade afkomstig is. Reeds lang bestond er onenigheid tussen de gebroeders Curfs en Bruls over de duiven. Zaterdagavond kregen ze onderling weer twist met het bekende treurige gevolg. Met de kreet: Leo, hij heeft mij geschoten zonk de 16 jarige ineen en was dadelijk een lijk. De kogel was midden door het hart gegaan. De vermoedelijke dader werd s morgens om 5 uur van zijn bed gelicht. Hij werd geboeid naar Maastricht overgebracht. Nota Bene: Over deze doodslag op de Brommelerberg werd op 17 maart 2010 een artikeltje in de serie Wijnandsrade Weerspiegeld in Nuth & Omstreken gepubliceerd. Deze serie wordt binnenkort in een boekwerkje uitgebracht. Wijnandsrade 17 november 1941 De heer H. Baggen hoofdonderwijzer van de R.K. bijzondere school alhier, gaat op 1 januari a.s. zijn taak neerleggen. Na ruim 40 jaar in dienst van het onderwijs te zijn geweest, heeft de functionaris ingaande 1 januari 1942 wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, ontslag aangevraagd, hetgeen hem eervol is verleend. Op 2 augustus 1881 te Amstenrade geboren, behaalde de heer Baggen in 1901 de acte onderwijzer. Na van 15 juli 1901 af onderwijzer geweest te zijn te Sevenum, werd hij op 1 maart 1905 tot onderwijzer met verplichte hoofdacte te Hulsberg aangesteld. Op 1 december 1909 werd de heer Baggen met algemene stemmen tot hoofd van de toenmalige openbare school te Wijnandsrade benoemd. In 1926 vierde hij zijn 25-jarig jubileum als onderwijzer, terwijl hij in 1934 eveneens onder zeer grote belangstelling zijn hoofdonderwijzer van ons dorp herdacht. De sympathie, welke deze plichtsgetrouwe en steeds hulpvaardige onderwijzer genoot, is toen wel zeer duidelijk en spontaan aan de dag getreden. Alhoewel hijzelf misschien liever had gehad dat deze jubilea onopgemerkt voorbijgingen, werden het voor hem en zijn familie onvergetelijke dagen. In zijn lange en vruchtbare loopbaan heeft de heer Baggen het wel en wee van Wijnandsrade en de groei en bloei 13
14 van het dorpje geheel en in alle details meegemaakt en in zijn werkkring zijn zijn ijver en nauwgezette plichtsbetrachting steeds meer en meer gebleken. Door zijn onderwijs en voorbeeld was de heer Baggen een zegen voor het dorp; niet alleen prentte hij zijn leerlingen een diep godsdienstig leven in, maar wist hij zelf ook door een stichtende levenswandel een goede kern bij de jeugd vast te leggen. De heer Baggen was als onderwijzer van den ouden stempel een man, die steeds en voor iedereen klaar stond, altijd te helpen waar zulks maar enigszins mogelijk was. Niet alleen bij zijn medeonderwijzers en kinderen, doch ook bij de andere inwoners van het dorp staat de heer Baggen in hoog aanzien en mede in zijn hoedanigheid van bestuurslid van verschillende organisaties en als kassier van de Boerenleenbank is hij voor ontelbaren steeds een eerste hulp geweest. Zo zal dan voor onze hoofdonderwijzer diens ambtelijke loopbaan spoedig ten einde zijn. Een rijk besteed ambtelijk leven is dan ten einde en de heer Baggen zal van zijn rust kunnen genieten. Moge het hem onder Gods zegen gegeven zijn nog vele jaren in goede gezondheid temidden der zijnen te kunnen doorbrengen; dat is ongetwijfeld de innige wens van het gehele dorp aan welker belangen hij 32 jaar zijn beste krachten gaf op een wijze, die anderen tot voorbeeld mag strekken. Wijnandsrade 17 maart 1913 Dezer dagen werd door middel van inklimming diefstal gepleegd ten nadele van de weduwe E. te Wijnandsrade. De dief, die blijkbaar wist dat de bewoonster afwezig was, had zich door het plaatsen van een ladder tegen een der openstaande ramen, weten toegang te verschaffen in de woning, had het hele huis doorgesnuffeld en alles van waarde medegenomen. Daar er enige dagen tevoren bij genoemde weduwe op gelijke wijze diefstal was gepleegd, werd de rijksveldwachter J. met deze diefstallen in kennis gesteld en is het hem gelukt de vermoedelijke dader M. van de door hem achtergelaten voetsporen tot aan zijn woning te volgen en aan te houden. Tevens wordt de aangehoudene verdacht opzettelijk een hoop stro en mest in brand te hebben gestoken, tengevolge waarvan ten nadele van de landbouwer C. enige honderden kilogrammen wortelen en kroten verbrandden. Hij bekende al deze misdrijven te hebben gepleegd. M. werd zwaar geboeid naar de gevangenis te Maastricht overgebracht. 14
15 Schinnen 23 januari 1936 Woensdagmiddag even over vijf uur is te Schinnen op 76-jarige leeftijd overleden de zeereerwaarde heer N. Pijls, rustend pastoor en rector bij de eerwaarde zusters op de Moutheuvel aldaar. Pastoor Pijls werd op 25 december 1859 te Schinnen geboren uit een echtkatholieke regentenfamilie. Hij was een broer van wijlen burgemeester J.H.H. Pijls van Schinnen. Na zijn priesterwijding op 21 maart 1885 te Roermond Pastoor Pijls (uit het archief van de heemkundevereniging) was hij op meerdere plaatsen kapelaan, vervolgens rector te Eijsden, pastoor te Mesch en van pastoor te Wijnandsrade. Eenentwintig jaar was hij aldaar de echte goede herder; zijn vriendelijk en joviaal echt-limburgs karakter, zijn blijmoedigheid en hard werken voor de hem toevertrouwde parochianen hadden hem bemind en geacht gemaakt bij allen. Ook op sociaal terrein was hij er werkzaam, richtte er onder moeilijke omstandigheden de Boerenleenbank op en herschiep het kasteel van Wijnandsrade tot een kweekplaats van kruisridders. Vruchtbaar heeft hij te Wijnandsrade gewerkt, ongaarne zagen zijn parochianen hem in 1932 vertrekken genoodzaakt door zijn hoge leeftijd. Op hartelijke en ondubbelzinnige wijze brachten de parochianen hem dank bij zijn vertrek. 15
16 De 73-jarige pastoor vestigde zich in zijn geboorteplaats om een welverdiende rust te genieten. Schinnen was hem lief met heel zijn hart, om zijn historie, zijn natuurschoon. Hij leefde met de ingezetenen mee. Was er een kerkelijk of wereldlijk feest of een andere gebeurtenis in het dorp, pastoor Pijls was steeds present. Gaarne gaf hij zijne krachten wanneer er te helpen viel. Dit hebben zeer zeker de eerwaarde zusters mogen ondervinden, voor wie hij zich als rector beschikbaar stelde. Aldaar is hij na slechts twee à drie weken ongesteldheid, welke zondag echter plotseling verergerde zodat hem de H. Sacramenten moesten worden toegediend, overleden. Ook Schinnen zal de vriendelijke en schalkse grijsaard met zijn gouden hart missen. Dat hij algemeen geacht werd, bleek het vorig jaar bij de herdenking van zijn gouden priesterfeest, hetwelk echter op verzoek van de krasse jubilaris slechts op kerkelijk gebied mocht gevierd worden. In feeststoet werd hij kerkwaarts begeleid. Groot was echter de belangstelling van priesters, autoriteiten, verenigingen en particulieren bij de receptie. Thans is pastoor Pijls naar het eeuwige leven over gegaan. Hij heeft mogen terugblikken op een lang en mooi priesterleven, jaren van vruchtbare priesterarbeid, geëerd om zijn heerlijke priesterdeugden, zijn kinderlijk geloof, zijn gebedsijver, zijn daadwerkelijke liefde voor de arme, de lijdende, het kind. Het loon voor dit mooie leven moge hij reeds van zijn Schepper ontvangen hebben. De plechtige uitvaart en begrafenis zal waarschijnlijk zaterdag plaats vinden. Pastoor Pijls ruste in vrede! Uit het persoonlijk archief van Jack Jetten 16
17 Opstelwedstrijd om de Van Der Zee Trofee De jaren 50 Hoe was het toen mijn opa en oma jong waren? Dat is een vraag die iedereen zichzelf soms stelt. Hoe leefden opa en oma toen ze naar de basisschool gingen? Wat waren hun zorgen en vreugden? Een mooi thema voor de jaarlijkse opstelwedstrijd die de opstelcommissie van de heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade jaarlijks organiseert voor de leerlingen van groep 8 van de Stefanusschool in Wijnandsrade. Drie jaar geleden inspireerde een bezoek aan het Schimmertse museum de leerlingen tot een aantal prachtige opstellen. Daarom heeft de opstelcommissie besloten om in 2012 met groep 8 het Nonke Buusjke in Schinveld te bezoeken, ter inspiratie voor de jaarlijkse opstelwedstrijd voor de Trofee van Pater van der Zee. Groep 8 van de Stefanusschool bestaat in 2012 uit maar 8 leerlingen. Toch zijn er weer veel mooie opstellen gemaakt. Uit de juryverslagen: Fantasierijk. Sterk ingeleefd in de jaren vijftig Heeft goed opgelet en de dagelijkse praktijk op een boerderij in de jaren vijftig gedetailleerd in beeld gebracht Verhaallijn in orde Een leuk en origineel verhaal met een happy end Een leuk verhaal, soepel verteld Een erg informatief en leerzaam verhaal, dat met vaart is opgeschreven Een aangrijpend opstel Het verhaal heeft een duidelijk begin en einde en de schrijfster werkt naar een climax, iets dat erg moeilijk is Heel mooi de vooruitgang beschreven aan de hand van concrete voorbeelden ook het worstelen met de vernieuwingen De jury adviseert: beter opletten om verleden tijd en tegenwoordige tijd niet zomaar door elkaar te gebruiken, beter letten op goed lopende zinnen. De jury heeft alles met veel plezier gelezen. Leerlingen van de Stefanusschool en meester Van t Hoofd: Hartelijk dank! De jury van de Van der Zee Trofee 2012 Esther Steins, Riek Meijers, Jack Jetten, Wiel Oehlen en Wilfried Dabekaussen 17
18 Verantwoording van de Jury van de Van der Zee Trofee 2012 Totaalpunten en gemiddelde De jury heeft alle opstellen een rapportcijfer gegeven. De cijfers waar de jury uit kon kiezen, waren van 0 (te slecht voor woorden) tot 10 (ongelooflijk goed). Er waren 5 juryleden. Er zijn 8 opstellen ingeleverd. Het gemiddelde van de klas was best goed: 7,25. Er was één topper: Vera, met een jurywaardering van 8,4. De jury zegt over Vera s opstel: Een leuk en fantasierijk verhaal, soepel verteld. Mooi opgebouwd verhaal waarin meerdere facetten van het leven van toen aan de orde komen. Verpakt in een verhaal dat zo uit een kinderboek kon komen. Geen alinea- indeling, veel directe rede. Het verhaal heeft een duidelijk begin en einde en de schrijfster werkt naar een climax, iets dat erg moeilijk is. Ik denk dat Vera aardig wat leest. Prijsuitreiking aan Vera Savelberg 18
19 Winnend opstel van Vera Savelberg 19
20 20
21 Vera Savelberg leest voor uit eigen werk 21
22 Boekbespreking De bokkenrijders staan nog altijd volop in de belangstelling, onder andere blijkend uit het centrale thema van het veertigste Cultuur- en Folklorefestival en getuige een niet aflatende stroom aan publicaties over deze boeiende en bloederige episode uit de regionale geschiedenis. Begin dit jaar is daar de heruitgave van De knechts van de Warderhoeve aan toegevoegd, een jeugdroman van de hand van A.J. Toussaint; een veelgelezen boek uit het midden van de vorige eeuw. Het verhaal handelt over de knechten van de Warderhoeve die in contact komen met de bende van de bokkenrijders. De Warderhoeve die meermaals door de bokkenrijders is overvallen heeft in de nabijheid van de Waerderkapel gelegen, nabij camping De Watertoren in de voormalige gemeente Ubach over Worms (tegenwoordig Landgraaf). Ook Wijnandsrade komt prominent in het boek voor. De knechts van Warderhoeve, A.J. Toussaint, paperback, 17,50 (exclusief verzendkosten), verkrijgbaar via Wiel Oehlen 22
23 Uit de oude doos Sfeerimpressie van de Eerste Heilige Communimis op zondag 13 mei 1962 in de St. Stephanuskerk, gecelebreerd door Vincent Meijs, pastoor van Wijnandsrade, (foto uit het archief van dokter Maarsink) 23
24 Ook IJstijdmensen worstelden met hun geloof Tegen het einde van de IJstijd smolten grote delen van de kilometers dikke ijsmassa die Noord-Amerika destijds bedekte. Gigantische hoeveelheden smeltwater veroorzaakten een enorme afkoeling van de Atlantische Oceaan hetgeen aanleiding gaf tot een van de meest extreme megadroogten uit de laatste jaar 1. Tussen de en jaar geleden verdwenen de moessonregens uit Zuid-Azië en Afrika en verdroogden zelfs Nijl en Congo jaar terug, op het hoogtepunt van deze catastrofe, dreven ware armada s van ijsbergen van de Hudson Baai naar de noordwestpunt van Afrika en werd ook Europa herhaaldelijk door droogte geteisterd met fatale gevolgen voor plantengroei en wildstand in, onder andere, de Franse Dordogne. Om aan de hongerdood te ontsnappen volgden veel families de kudden naar Midden-Europa en vandaar naar Zuid-Limburg 2. Onderweg bleven ze dezelfde dieren in steen en been graveren die hun voorgangers al twintigduizend jaar lang hadden afgebeeld en vereerd in Spaanse en Franse grotten, maar vlak voor de volksverhuizing werd dit arsenaal van beschermgeesten aangevuld met extreem gestileerde vrouwenfiguren zonder hoofd en vaak zonder borsten of armen om mensen bij te staan in hun angst voor onbekende gevaren 2. Het doet vermoeden dat onze prehistorische verwanten geworsteld hebben met de vraag of de tot dan vereerde geesten wel in staat waren om hen in die onzekere tijd te beschermen. De introductie van een nieuwe geest moest aan deze vrees een einde maken. Gestileerde vrouwenfiguren zonder hoofd uit het Duitse Gönnersdorf ( jaar oud ) 24 (Afbeelding uit het privé-archief van de auteurs)
25 Nog niet zo lang geleden betwijfelde men hardop of Cro-Magnons wel logisch-abstract konden denken, laat staan dat zij gelovig waren 3. De afgelopen jaren is er echter veel veranderd. De meeste wetenschappers praten nu zonder omwegen over de ontwikkeling van het symbolisch denken en over prehistorische heiligdommen die al kort na hun aankomst in Europa ontstonden 4. Hoe kunnen we anders abstracte figuren verklaren, zoals de rund-vrouw die ruim jaar voor onze jaartelling in de Italiaanse grot van Fumane 5 geschilderd werd? Rund-vrouw (met borsten en forse heupen), geschilderd met rode oker in de Italiaanse grot van Fumane ( jaar oud; gebaseerd op Broglio en anderen, 2009). We kunnen slechts gissen wat deze schijnbaar dansende figuur in de handen houdt. (Afbeelding uit het privé-archief van de auteurs) Ruim duizend jaar eerder ( jaar geleden) had dezelfde megadroogte Zuid-Europa al een tijd in zijn greep gehad. Ook toen trokken onze voorouders naar Midden-Europa om nieuwe leefgebieden te verkennen. Hun zoektocht strandde voortijdig in Polen nadat een van die families, bestaande uit drie mannen, vijf vrouwen en acht kinderen, op gruwelijke wijze was afgeslacht door daar al aanwezige Oost-Europese nomaden 6. De omstandigheden voor de achterblijvers in Frankrijk en Spanje waren niet veel beter, zoals de vele verlaten bivakplaatsen uit deze periode suggereren. We kunnen alleen maar fantaseren over het lot van degenen die er jaarlijks verbleven hadden. Ze moeten hun vertrouwde geesten vergeefs om hulp hebben gesmeekt en uiteindelijk zijn gaan twijfelen of deze hen tegen de hongerdood konden beschermen 7. Dit heeft tot een radicale ommezwaai in hun geloofsuitingen geleid. Net als elders in Noord-Spanje hadden ontelbare generaties in de grot van Altamira de geesten van hert en paard vereerd 8, dieren die 25
26 tevens bovenaan op de menulijst stonden. Men aarzelde echter niet om deze afbeeldingen te overschilderen met een complete kudde bizons (het wereldberoemde Plafond met de Bizons ) toen ze in nood verkeerden. Vanaf dat moment was de bizon de belangrijkste beschermgeest langs de noordrand van Cantabrisch Gebergte 9, hoewel het dier slechts zelden gejaagd werd en men vooral hert bleef eten. In de grot van El Juyo, op nog geen twintig kilometer van Altamira, heeft een groep mensen in dezelfde periode een uitzonderlijke offerplaats gecreëerd voor een onbekende godheid 10. Ze maakten een kuil van ongeveer een vierkante meter en vulden die met talrijke offergaven die van elkaar gescheiden werden door dunne lagen gekleurde aarde: schelpdieren van de nabije kust, ree- en hertenbouten, frambozen, bramen en bessen, klonten rode oker en zelfs 25 splinternieuwe speerpunten, zodat er uiteindelijk een heuvel ontstond die bijna tot hun middel reikte. Minimaal tien tot vijftien volwassenen waren nodig om er een bijna duizend kilo zware kalkstenen plaat op te plaatsen. Naast de offergaven werd een steen gelegd die zodanig bewerkt was dat een gestileerd hoofd ontstond. Rond deze plek heeft men later nog verscheidene malen nieuwe offergaven opgestapeld. Joaquin González Echegaray en Lesley Freeman bestempelen dit geheel als de oudst herkenbare offerplaats uit de geschiedenis van de mensheid en een duidelijke aanwijzing voor religieus gedrag door meerdere mensen tegelijk. Een al even uniek heiligdom vinden we 700 kilometer naar het noordoosten bij het Franse Angles-sur-Anglin. Onder de overhangende rotswand van Rocaux-Sorciers had men een vijftig meter lang fries gekerfd waarin bizons een hoofdrol speelden. Stenen hoofd van een godheid uit het Spaanse El Juyo ( jaar oud; gebaseerd op Freeman en González-Echegaray, 1981), gevonden op de vele offergaven die hier bijeen waren gebracht. (Afbeelding uit het privé-archief van de auteurs) 26
27 Toen droogte en honger jaar geleden hun tol opeisten en de geest van de bizon hun roep om hulp niet beantwoordde, hebben ze een aantal bizon reliëfs opzettelijk vernield en vervangen door andere van steenbokken en vrouwelijke onderlijven 11. De laatste symboliseren waarschijnlijk vruchtbaarheidsgeesten hetgeen niet zo verwonderlijk is in een tijd waarin heel veel mensen voortijdig stierven als gevolg van voedselgebrek. Onder de steenbokken stond een gestileerd stenen hoofd dat herinneringen oproept aan dat van El Juyo. Tot nog toe kennen we slechts drie van zulke hoofden uit de laatste jaar van de IJstijd en alle drie stammen uit dezelfde crisisperiode waarin men zowel in Spanje als Frankrijk de ene geest voor de andere heeft ingeruild. Reconstructie hoe een van de bizons in het Franse Roc-aux-Sorciers jaar geleden vervangen is door drie steenbokken en een vrouwelijk onderlijf (gebaseerd op Pinçon, 2010). (Afbeelding uit het privé-archief van de auteurs) 250 kilometer ten zuiden van Roc-aux-Sorciers ligt Cap-Blanc, in een zijdal van de Vézère. Ook daar heeft men gebroken met de al generaties bestaande verering van de bizon, maar in plaats van steenbokken en vruchtbaarheids- Reconstructie hoe een van de bizons in het Franse Cap-Blanc jaar geleden vervangen is door drie paarden (gebaseerd op Bourdier en anderen, 2011). 27 (Afbeelding uit het privé-archief van de auteurs)
28 symbolen werd gekozen voor de geest van het paard 12. Deze voorbeelden illustreren hoe natuurlijke rampspoed IJstijdmensen aan het twijfelen bracht of hun geloof wel het juiste was en hen ertoe aanzette om uiteindelijk voor andere geesten te kiezen. Tevens lijkt iedere groep zelfstandig inhoud te hebben gegeven aan zijn religieuze beleving. In dit opzicht was er toen al sprake van een pluralistische samenleving. Bovendien laat de explosie van kunstuitingen in dit korte tijdsbestek zien dat ook in de IJstijd al het gezegde gold: nood leert bidden. Martin en Cristi Bless-Fernández Bibliografie (1) Stager, J.C. en anderen, Catastrophic drought in the Afro-Asian monsoon region during Heinrich Event 1, Science 331, 2011, (2) Fernández Narvaiza, C. en Bless, M., Geesten van de moeders Europa jaar geleden, Mijnsheerenland, Aristoscorpio, (3) Rozoy, J.G., Les capacités mentales des artistes paléolithiques de l Ardenne, L Anthropologie 101, 1997, (4) Teyssandrier, N. en Bon, F., L émergence de l Aurignacien et son rôle dans le développement de la pensée symbolique, Préhistoire, Art et Sociétés 63, 2008, (5) Broglio, A. en anderen, L art aurignacien dans la décoration de la Grotte de Fumane, L Anthropologie 113, 2009, (6) Kozlowski, S.K. en Sachse-Kozlowska, E., Magdalenian family from the Maszycka Cave, Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz 40, 1993, (7) Martin, C., Ze noemden hem Anders, Soesterberg, Aspekt, (8) Saura Ramos, P.A., The cave of Altamira, New York, Abrams, (9) Utrilla, P. en Martínez-Bea, M., Sanctuaires rupestres comme marqueurs d identité territoriale: sites d agrégation et animaux sacrés, Prehistoire, Art et Sociétés 63, 2008, (10) Freeman, L.G. en González Echegaray, J., El Juyo: a year-old sanctuary from Northern Spain, History of Religions 21, 1981, (11) Pinçon, G., Le Roc-aux-Sorciers (Angles-sur-Anglin, Vienne): un habitat orné, Association des Publications Chauvignoises Mémoire 38, 2010, (12) Bourdier, C. en anderen, Histoires de bisons et de chevaux: regard sur l évolution de la frise pariétale de Cap-Blanc (Marquay, Dordogne) à travers l analyse du panneau de l alcôve, Paleo 21, 2011, Op 21 oktober verzorgt Martin Bless in de bibliotheek van Nuth een dialezing over dit onderwerp. 28
29 Communiecantjes Eerste H. Communie Groep 4 (Hemelvaartsdag, 17 mei 2012) 1. Daan Versteegen, 2. Rouell Pesch, 3. Jurre Dijkstra, 4. Mart van der Vleuten, 5. Renzo Webers, 6. Bram Snijders, 7. Marijn Versteegen, 8. Joep Gerards, 9. Mandy Stevens, 10. Arianne Driessens, 11. Amber Mulkens, 12. Daphne Habets, 13. Demie Dreessen, 14. Nancy Moonen, 15. Danique Lagrouw, 16. Nick Bruls, 17. Jill Claessen, 18. Noor Cox, 19. Veerle Steijns. 29
30 Vakantietip Een nieuw kasteel in Guédelon, gebouwd met oude materialen en technieken Zeg Wijnandsrade en je zegt Kasteel Wijnandsrade. Er is de afgelopen eeuwen veel veranderd, ook in Wijnandsrade. Maar ons kasteel met zijn voorhoeve is wat het altijd al was: een plek waar wordt gewoond en gewerkt, een plek voor mensen. Toen men het kasteel bouwde, bouwde men blijkbaar nog voor de toekomst. Je vraagt je wel eens af hoe ze dat vroeger deden, Menige moderne vakman zou zich vermoedelijk eens achter zijn oren krabben, als hij moest gaan bouwen met middeleeuwse materialen, gereedschappen en ambachtelijke technieken, zonder motoren, zonder kunststoffen, zonder moderne communicatiemiddelen. Dat bedacht een stel mensen in Frankrijk ook. In Frankrijk zijn nog heel veel kastelen: de châteaux. Ze zijn werkelijk overal. Het is daarom niet gek dat enkele mensen eens een kasteel wilden gaan bouwen zonder moderne hulpmiddelen. Zo konden ze aan den lijve ervaren wat onze voorouders meemaakten toen zij, lang geleden, een nieuw kasteel bouwden. In Guédelon wordt op dit moment een echt Frans château gebouwd, middeleeuws gereedschap, middeleeuwse technieken, middeleeuws materiaal... de kastelenbouwers dragen er in 2012 zelfs middeleeuwse werkkleding! Het project in Guédelon is een attractie voor iedereen, jong en oud. Als u toch op vakantie gaat en geïnteresseerd bent in onze oude cultuur, dan is een vakantie naar Guédelon een uitstekend idee. De bouwvoorschriften van koning Philippe August Guédelon is een experimentele archeologische bouwplaats, een soort openluchtlaboratorium. Het is een bouwplaats zoals die er in het begin van de 13e eeuw zou hebben kunnen uitzien. Guédelon is het tegenovergestelde van een archeologische opgraving. Het kasteel van Guédelon is geen restauratie of herbouw van een bestaand kasteel. Het is een volledig nieuw ontwerp van Jaques Moulin, hoofdarchitect van de Franse Monumentenzorg. Zijn uitgangspunt is de architecturale richtlijn die koning Philippe August in de 13e eeuw had afgekondigd. Deze koning besloot de militaire architectuur van kastelen in zijn grondgebied te standaardiseren. Het oude Louvre in Parijs is een voorbeeld van zijn architectuurrichtlijn. De kastelen hebben een veelhoekig grondplan met hoge gemetselde courtines met een schuine basis. 30
31 Aan de voet van deze courtines bevindt zich een droge gracht. De cilindervormige hoektorens hebben schietgaten. Verder is er een grotere en hogere hoektoren, de zogenaamde Tour maîtresse, en een châtelet tussen de twee verdedigingstorens aan de ingang. Reis door de tijd Als u in Guédelon de poorten van de ontvangstschuur bent gepasseerd, bevindt u zich in een andere tijd. Geen geluiden meer van machines of motoren, maar een plek midden in de natuur, waar alle zintuigen worden geprikkeld. Geluiden van het gereedschap van de steenhouwers en houthakkers, paardenhoeven en de hamer van de smid die op het aanbeeld neerkomt, dompelen u onder in de 13de eeuw. Het uithouwen van stenen, het bouwen van een muur, het bewerken van hout en het transport met behulp van paarden zijn allemaal technieken en vaardigheden die u kunt (her)ontdekken tijdens een bezoek aan Guédelon. Niet alleen door te kijken, maar ook door met de ambachtslieden van gedachten te wisselen, wordt van alles duidelijk. Guédelon maakt wetenschap voor iedereen toegankelijk. Levende geschiedenisles voor de jeugd Guédelon is een uitstekende praktische aanvulling op het geschiedenisonderwijs van onze Stefanusschool. Tijdens een bezoek aan de bouwplaats wordt op een ludieke manier verteld over geschiedenis, architectuur, meetkunde en andere wetenschappen en wordt aan de hand van concrete voorbeelden ter plaatse uitleg gegeven. Hier is niets virtueel. Op deze bouwplaats midden in de bossen bundelen vaklieden hun kennis om samen dagelijks te bouwen aan een heuse burcht. 31 (foto s uit het privé-archief van de auteur)
32 (Afbeelding uit het privé-archief van de auteur) September 2012 Maandag tot vrijdag open van tot uur Zaterdag en zondag open van tot uur Op woensdag gesloten Van 1 oktober tot 4 november 2012 Maandag tot zondag open van tot uur Op woensdag gesloten Opgelet: laatste toegang 1 uur voor sluitingstijd. (Voor meer informatie: Wilfried Dabekaussen 32
33 Jaaroverzicht 2011 Op maandag 21 maart vond onze algemene ledenvergadering plaats. Na afloop verzorgde Wilfried Dabekaussen een presentatie over de beroemde Limburgse fotograaf en cineast Hub. Leufkens, waarna de aanwezigen konden genieten van de film Zuid-Limburg, land van orchidee en nachtegaal. Op 17 april brachten twintig leden een bezoek aan de tijdtunnel van Botrange in de Belgische Hoge Venen. De aanwezigen waren bijzonder te spreken over de deskundige begeleiding door Martin Bless. Toelichting door Martin Bless in de tijdtunnel van Botrange (foto: Wilfried Dabekaussen) Op zondag 1 mei trok inmiddels alweer voor de 138ste keer de jaarlijkse bedevaart van Wijnandsrade naar de basiliek van Sittard. Twintig sportievelingen maakten van de gelegenheid gebruik de heenweg naar Sittard te voet af te leggen. 33
34 Enkele weken voor de dodenherdenking hebben anonieme vandalen de oorlogsplaquette nabij het oude kerkhof geroofd. Medewerkers van Waterschap Roer en Overmaas hebben de zwaar beschadigde aluminium plaat eind mei in de Geleenbeek teruggevonden en via de gemeente Nuth weer bij ons terugbezorgd. De gedenkplaat was zo zwaar beschadigd dat wij ons genoodzaakt hebben gezien een nieuwe plaquette te laten aanmaken. Daarop zijn de namen van de Amerikaanse soldaten toegevoegd, die in 1944 zijn overleden bij een ongeluk in Swier. De onthulling van de nieuwe oorlogsplaquette heeft op 4 mei 2012 plaatsgevonden tijdens de jaarlijkse dodenherdenking. (Zie elders in dit bulletin). Oud-pastoor Jan van der Zee lanceerde in 1996 het idee voor groep 8 van de St. Stefanusschool jaarlijks een opstelwedstrijd te organiseren. De leerlingen krijgen daarbij de opdracht een opstel te schrijven over een regionaal getint thema. De opstelwedstrijd ging deze keer over de Romeinen en was gekoppeld aan een bezoek van de leerlingen aan het Thermenmuseum in Heerlen. De eerste prijs en de wisselbeker werd gewonnen door Guyvan Maessen en de tweede prijs door Roan Lochs. Bezoek door leerlingen van de St. Stefanusschool aan het Thermenmuseum 34
35 In 2010 is de Motte achter het kasteel weer in oude glorie hersteld. Er is het nodige snoeiwerk verricht, enkele prieeltjes zijn geplaatst en er zijn nieuwe kornoeljesstruikjes geplant, die sinds begin 2011 weer jaarlijks in bloei staan. Op 1 oktober hebben wij een bezoek aan Limbricht gebracht, alwaar ons door de Amici Salviï een rondleiding werd aangeboden in het oude Salviuskerkje, De excursie is bijzonder in de smaak gevallen. Het was alleen jammer dat er zo weinig belangstellenden zijn meegegaan. Wij ontvingen van het Huis voor de Kunsten in Limburg een uitnodiging voor de deelname aan een Inspiratiedag voor alle heemkundeverenigingen en historische kringen van Limburg. Het Huis voor de Kunsten Limburg is een provinciale instelling die zich inzet voor amateur- en professionele kunsten en het cultureel erfgoed in Limburg. Tijdens deze conferentie werden acht activiteiten gepresenteerd, die op een vernieuwende manier het lokale erfgoed onder de aandacht van de bevolking brengen en die volgens het Huis voor de Kunsten zonder al te veel moeite door andere verenigingen zouden kunnen worden overgenomen. Het gaat om projecten die de bevolking van een dorp, wijk of buurt actief betrekken bij hun eigen verleden. Wij mochten maar liefst twee presentaties verzorgen: Hub Gerards over de heringerichte Motte (en de beplanting ervan met kornoeljes) en Math Marell over de traditie van het verbranden van de kermisman. En verder verschenen in 2011 opnieuw twee bulletins, met aandacht voor geschiedenis, cultuur en actuele onderwerpen en hebben wij weer enkele rondleidingen in de kerk en het kasteel verzorgd, onder andere voor het bestuur van het Land van Herle en in het kader van enkele familiereünies. Regelmatig ontvangen wij schenkingen, die wij in ons documentatie- en archiefcentrum in de oude pastorie opbergen. De belangrijkste schenkingen van het afgelopen jaar: acht foto s van de St. Stephanuskerk, gemaakt door de Monumentenzorg en afkomstig van pastoor Fr. Crutzen van Ransdaal; een grote voorraad boeken en tijdschriften (onder andere) over geschiedenis, heemkunde en maatschappij uit de nalatenschap van oudpastoor Souren; vijf schilderijen van de hand van Niek Wetzels, 1 pentekening van de hand van Ru de Vries en 1 luchtfoto van Wijnandsrade uit de nalatenschap van Gir Wetzels; van Hub Gerards een aantal notariële akten uit de eerste helft van de 35
36 vorige eeuw, afkomstig van de heer Hubert, Joseph van Oppen getrouwd met Maria Steins en woonachtig in de pastoriestraat in Wijnandsrade (de broer van de voormalige dorpssmid); en van Pierre Snijders een groot aantal documenten, waaronder: - de bijgewerkte stamboom van de families Snijders en Keijbets; - een kopie van een logboek van de pachter-rentmeester van de kasteelhoeve Wijnandsrade in de jaren 1744 tot en met 1747 (met aan-vullende aantekeningen tot en met 1756); - een beschrijving van het leven van heeroom-pastoor Hubert Spierts; - de historie van het Hoenshuis te Voerendaal; - de redevoeringen van burgemeester Snijders; - een kopie van een logboek uit de 18de eeuw van Genhoes in Rao; - de bestuursnotulen en de financiële documentatie van het Gemeenschapshuis; - en documentatie met betrekking tot het verenigingsleven, de woningvereniging en de Boerenleenbank. Wiel Oehlen 36
37 Onderscheidingen Bij gelegenheid van Koninginnedag ontvingen twee plaatsgenoten uit handen van burgemeester Hubert Vos de versierselen, behorende bij de koninklijke onderscheiding Lid in de Orde van Oranje Nassau. Piet van de Sanden viel deze eer te beurt naar aanleiding van zijn vele bestuursfuncties, onder andere bij het kerkbestuur van de St. Stephanusparochie, het schoolbestuur van de St. Stefanusbasisschool, het Cultuur- en Folklorefestival, handbalvereniging Wijnandia en carnavalssociëteit Mirlitophile in Valkenburg. Piet van der Sanden Wim Stevelmans Wim Stevelmans heeft deze hoge onderscheiding te danken aan zijn jarenlange belangeloze inzet voor handbalvereniging Wijnandia (als bestuurslid, jeugdcoach en vrijwilliger), het Cultuuren Folklorefestival, de plaatselijke tennisvereniging en de Koninklijk Erkende fanfare St. Caecilia. 37
38 Op Tweede Paasdag mocht koster Zef Coenen na de H. Mis, uit handen van pastoor L Ortye, de versierselen en de daarbij behorende akte ontvangen van de kerkelijke onderscheiding Pro Ecclesia Et Pontifice. Zef werd daarmee geëerd voor zijn jarenlange inzet voor de kerk, niet alleen als koster (met alles wat daarbij komt kijken) maar ook als organist. Zef Coenen (foto: Truus Bindels) 38
39 Hoeve de Oude Bongard Momenteel staat landgoed de Oude Bongard in Wijnandsrade te koop, volgens de beschrijving betreft het een zeer luxe authentieke carréboerderij aan het begin van de Allee van kasteel Wijnandsrade ter grootte van ca. 1,66 ha. met vrij uitzicht over het glooiende landschap en het rustieke beekdal van de Bissebeek. De boerderij heeft veel authentieke (vakwerk) elementen en bestaat uit 10 ruime woonvertrekken en zijn allen in een hoog afwerkingniveau gerenoveerd. De cour vormt het hart van deze hoeve en is een plek voor rust en onthaasten. Rondom de hoeve ligt een landschapspark met streekeigen beplanting en o.a. een voormalig bakhuisje (40 m2) voor opslag van tuingereedschap en een ruime zwemvijver. Voorts zijn er een hoogstam fruitweide, een bloementuin, en meerdere ruime terrassen. Het perceel is afgezet met meidoornhagen en solitaire bomen. De hoeve moet een bedrag van ruim 1,2 miljoen opbrengen, ongeveer hetzelfde bedrag dat honderd jaar geleden werd neergeteld, toen het complete landgoed Wijnandsrade d.w.z. alle onroerende goederen (waaronder het kasteel en de verschillende pachtboerderijen) van de familie Von Bongard in Wijnandsrade van eigenaar verwisselden. Toen was het echter in rijksmarken, nu in euro s. De Oude Bongard in 1977 (foto uit het archief van de heemkundevereniging) 39
Nog meer weergeven
